Charlie Hebdo và một góc nhìn khác

Sự kiện tờ báo Pháp châm biếm Charlie Hebdo bị những kẻ khủng bố đạo Hồi tấn công vừa qua chưa chấm dứt. Dù có vẻ như quyền tự do ngôn luận được ủng hộ, dù những kẻ  gây tộc ác đã bị săn đuổi rầm rộ, nhưng câu chuyện này vẫn lại mở thêm những góc nhìn mới, đáng lo ngại.

Những nhà nghiên cứu về xã hội và tôn giáo ở Pháp và Tây Âu đang gọi tên một hiện tượng mới, Islamophobia (tạm dịch là chứng cuồng sợ/ghét đạo Hồi) đang lan tràn một cách nguy hiểm. Hôm nay, khi chúng ta chứng kiến những kẻ cầm súng hay hành động với một niềm tin kỳ quái, thì đó là quả trái được thu hoạch từ cánh đồng nhiều năm được nhồi nhét về sự cao cả, hy sinh và tận hiến. Cuồng đạo Hồi hay một triết lý nào đó bị lợi dụng cũng có thể dẫn đến một thế hệ như vậy. Chủ nghĩa phát xít của Hilter hay thuyết Khổng tử để phục vụ cho Bắc Kinh… cũng vậy, mục đích thấy rõ là đều để lạm dụng con người như nhau.

Sự kiện 12 nhà báo bị bắn chết ngay tòa soạn của mình ở Paris, đã nhắc về vấn nạn Islamophobia đang xuất hiện ở Phương Tây. Sự kiện này cũng cho thấy một hiện trạng đau lòng là một phần của thế giới tôn giáo dị biệt đang muốn tồn tại ngoài biên giới của họ, nhưng không được chào đón. Charlie Hebdo vừa là nạn nhân của một sự kiện, nhưng cũng giới thiệu mình như một sự thật của định kiến. Và từ những uẩn khúc đó, chính là nơi tươi tốt để mầm Islamophobia nẩy nở.

Tuy vậy, điều cần được nhớ là trong nền tảng văn minh, không ai phải bị chết chỉ vì các bức tranh của mình. Và cũng không ai phải sống dưới sự sách nhiễu bởi tinh thần hay thể chất vì sự chọn lựa tín ngưỡng của mình. Trong thế giới được kêu gào cho tình đại đồng, dường như lại là sự kích thích tốt chủ nghĩa dân tộc cực đoan bùng lên. Chưa lúc nào đảng cực đoan chống người nhập cư của chính trị gia Le Pen ở nước Pháp lại được ủng hộ nhiều như vậy. Nó nhắc người ta nhớ đến việc người Trung Quốc đập phá hàng hóa Nhật bản, kể cả chó, và người Campuchia thì trục xuất người Việt, đốt cờ Việt.

Các ghi chú về Islamphobia đang tăng nhanh ở Pháp. Năm 2013 có 691 vụ án mang màu sắc Islamphobia, tăng 47% so với năm 2012, và có đến 78% nạn nhân là phụ nữ. Báo cáo cũa cảnh sát Pháp về tình trạng Islamphobia đang nhấn mạnh rằng tình hình đang ngày càng đáng báo động, đặc biệt từ năm ngoái, khi một binh sĩ người Anh bị 2 người đạo Hồi chặt đầu ngay trên đường phố để trả thù cho cộng đồng Hồi giáo quê nhà tại Iraq.
Rất nhiều quốc gia đã theo dõi sát sao các đạo luật nhằm bảo vệ màu sắc riêng về tín ngưỡng và quyền con người liên quan đến Hồi giáo tại Pháp. Nước này được coi như là cuộc thử nghiệm để tìm thấy các phản ứng nhất định.

Từ hơn 3 năm qua, Pháp đã có đạo luật cấm hiển thị công khai đức tin Hồi giáo. Mặc dù trong năm triệu người Hồi giáo sinh sống tại Pháp, chính phủ ước tính chỉ có khoảng 2.000 phụ nữ mặc Burqa hay niqab (trùm người và che mặt). Năm 2011, chính phủ Pháp cấm các công đeo mặt Hồi giáo trải. Bất cứ ai cũng mặc những hình thức Hồi giáo phục là bị phạt khoảng 120 USD, hoặc là buộc phải có những bài học thành công dân Pháp. Những người theo đạo Hồi co cụm lại, và sự bất mãn cũng bắt đầu từ đó nhiều hơn. Rất nhiều bình luận cho rằng Pháp đã làm đúng, nhưng mặt khác cho thấy một cuộc khủng hoảng bản sắc của người Pháp trong việc bảo toàn chủ nghĩa thế tục trong bề mặt xã hội của mình.

Nước Anh cũng ghi nhận trong năm 2013 có đến 500 sự kiện Islamphobia. Thụy Điển với truyền thống ôn hòa và dung nhận cũng đang được vận động cắt giảm 90% người gốc Hồi giáo tị nạn nhập cư vào nước. Thậm chí đã có đến 3 nhà thờ Hồi giáo đã bị đốt phá. Đức cũng đã bùng nổ một phong trào có tên “Không Sharia Châu Âu”. Cuộc biểu tình phản ứng với Hồi giáo cực đoan ở Dresden có đến 17.500 người cùng xuống đường. Cảnh sát Đức ghi nhận rằng rằng đã có hơn 70 cuộc tấn công chống lại các nhà thờ Hồi giáo từ năm 2012 đến 2014.

Trên khắp Tây Âu, phong trào chống người người nhập cư Hồi giáo ngày càng tăng, bày tỏ những lo ngại của họ trong nền kinh tế, sự đấu tranh của các tầng lớp trung lưu, những cuộc khủng hoảng tài chính quốc tế và tỷ lệ thất nghiệp tăng cao. Và sự dị biệt tôn giáo cũng là vấn đề lớn.

Đó cũng chính là tiêu chí không tuyên bố mà người ta có thể nhận thấy qua tờ báo Charlie Hebdo. Những ngày qua, có đến gần 4 triệu người Pháp xuống đường phản đối việc các kẻ khủng bố đạo Hồi tấn công và bắn chết các nhà báo ngay tại bàn làm việc của họ.

Dĩ nhiên, quyền tự do ngôn luận và chống việc giết người là điểm chính. Nhưng ai cũng thấy thấp thoáng trong đó, Pháp hay Tây Âu nói chung, cũng muốn phần nào bộc lộ sự mệt mỏi của mình trước những kẻ cuồng tín dị giáo, mà trong một thế giới gần như họ phải cam chịu chung sống.